60 lat temu wysiedlono trzy tysiące ludzi z sześciu wsi wokół dzisiejszego Jeziora Solińskiego. Wioski znalazły się pod wodą

Budowa zapory w Solinie, lata 60. XX w. /fot. Solina -wspomnienia FB

W 1964 roku dla trzech tysięcy mieszkańców wsi: Teleśnica Sanna, Solina, Horodek, Sokol, Chrewt i Wołkowyja życie zmieniło się bezpowrotnie. Musieli opuścić swoje domy i gospodarstwa i przenieść się na inne tereny bo ich dotychczasowe miejsce życia miało zostać zalane.

Powodem wysiedlenia była budowa zapory wodnej w Solinie, która miała chronić tereny nad Sanem przez zalaniami. Zaporę która waży 2 miliony ton budowano 9 lat (1960-1969). W tym czasie wyburzono szereg domów, kościołów, cerkwi, obiektów użyteczności publicznej i zrównano z ziemią cały teren przyszłego dna Jeziora Solińskiego. Ekshumowano także pięć cmentarzy które znajdowały się na terenie wysiedlanych i zaplanowanych do zalania miejscowości. Jak się później okazało niezbyt dokładnie i rzetelnie dokonano ekshumacji bo w późniejszych latach niejednokrotnie odkrywano kości ludzkie na terenach przy jeziorze. Jak wspomniają świadkowie w latach 90. XX wieku odnajdowano krzyże, kości a nawet trumny, które pojawiały się w okolicach jeziora.

Pierwszy projekt zagospodarowania hydroenergetycznego Sanu poprzez budowę zapory wodnej opracował w 1921 r. prof. Karol Pomianowski z Politechniki Warszawskiej (wcześniej: Politechniki Lwowskiej). Pierwsze rozpoznanie geologiczno-hydrologiczne w dolinie Sanu przeprowadzono jednak dopiero w latach 1936–1937, a dalsze prace przerwała II wojna światowa. Nowa koncepcja zabudowy doliny Sanu powstała w roku 1955 pod kierownictwem inż. Bolesława Kozłowskiego. Na miejsce wzniesienia zapory wybrano przewężenie doliny poniżej ujścia Solinki do Sanu, koło wsi Solina. Podczas napełniania zbiornika, zatopione zostały wsie Solina (jej historyczna lokacja, 49°23’09.8″N 22°27’04.9″E)[3], Teleśnica Sanna, Horodek, Sokole, Chrewt i duża część Wołkowyi.

Budowę zapory rozpoczęto w 1960 r. Główne prace ziemne i roboty fundamentowe zakończono w 1964 r. W lipcu tegoż roku rozpoczęto wznoszenie korpusu zapory. Podstawowe prace betoniarskie przy zaporze zamknięto pod koniec lutego 1968 r. W międzyczasie trwała budowa budynku elektrowni i montaż urządzeń hydroenergetycznych. Wstępny rozruch pierwszej turbiny odbył się 9 marca 1968 r., a 20 lipca (dwa dni przed ówczesnym świętem 22 lipca) oddano zaporę do eksploatacji.

Generalnym projektantem całego kompleksu hydroenergetycznego był inż. Feliks Niczkie. Współpracowali z nim główni projektanci – inżynierowie: J. Matwiszyn i Z. Szymczak (konstrukcja zapory), R. Barucki i W. Neuman (architektura) oraz R. Wiśniowska i T. Owczarski (konstrukcja elektrowni). Przy budowie zapory, która trwała blisko 9 lat, pracowało ponad 2000 ludzi.

Pozostałości dawnej wsi Solina znajdują się obecnie na dnie obecnego zbiornika. Zapora w Solinie, która ma 81,8 m wysokości i 664 m długości, jest najwyższa w Polsce.

Kościół i zabudowania w Wołkowyi przed zalaniem. Dzisiaj to dno Jeziora Solińskiego. Kościół został wysadzony w powietrze a teren zrównany buldożerami/ fot. Solina – wspomnienia FB

Shares