Gdyby istniała w tym roku miałaby dokładnie 150 lat. Cerkiew pod wezwaniem Św. Paraskewii Męczennicy w miejscowości Rajskie (powiat leski, gmina Solina) została wzniesiona na zboczu wzgórza Horbok obok lokalnego traktu wiodącego wzdłuż Sanu, w samym centrum wsi w latach 1872-1874. Cerkiew została wysadzona w powietrze 24 marca 1980 roku na polecenie polecenie krośnieńskiego urzędu do spraw wyznań. W tym roku minęły 44 lata od tych wydarzeń.
Cerkiew w tym miejscu istniała od blisko 500 lat, chociaż pierwsza świątynia była budynkiem drewnianym. Nowy obiekt którego budowa została zakończona w roku 1874 został zbudowany planie prostokąta z kamienia łupanego spojonego zaprawą i otynkowana. Nad przedsionkiem znajdowała się czworoboczna wieża z hełmem w postaci cebulastej kopułki z krzyżem. Od północnego wschodu znajdowało się półkoliste prezbiterium. Mury cerkwi w których znajdowały się gotyckie okna miały grubość 2 metrów. Do lat 80. XX na ścianach cerkwi zachowały się fragmenty polichromii freskowej.
Cerkiew przez kilkaset lat była centrum życia religijnego prawosławnych, a następnie grekokatolickich mieszkańców Rajskiego, jak również innych miejscowości w sąsiedztwie: Sakowczyka, Studennego czy Horodka. W tych miejscowościach posługę duszpasterską sprawował proboszcz z Rajskiego. Budowa nowej, murowanej świątyni była wyzwaniem dla niezamożnej lokalnej społeczności. Mieszkańcy powoli od lat 80. XIX wieku wyposażali i ozdabiali malowidłami swoją nową cerkiew. Kilka lat trwało tworzenie ikonostasu, który został ukończony w 1884. Na wieżyczce cerkwi zawieszono jeden z dwóch dzwonów nabytych dla świątyni. Drugi został zamontowany na dzwonnicy parawanowej obok cerkwi. Oba dzwony po zakończeniu II wojny światowej i rozpoczęciu wysiedleń ludności zostały zdjęte i ukryte.
Podczas działań wojennych (przejścia frontu latem 1944 roku) uszkodzony został dach cerkwi, ale cały obiekt przetrwał zawieruchę wojenną. Najgorszy okres dla świątyni nastał po zakończeniu II wojny światowej, kiedy opuszczony obiekt powoli zaczął popadać w ruinę.
W latach 60. i 70. XX wieku w czasie upałów we wnętrzu cerkwi przetrzymywano bydło i owce wypasane przez pracowników PGR oraz górali niszcząc tym samym zabytkowy obiekt. We wnętrzu budynku pod koniec lat 70. XX stało kilkanaście centymetrów gnojówki.
Komunistycznym władzom było na rękę takie użytkowanie cerkwi, dlatego z wielkim niezadowoleniem z ich strony spotkała się inicjatywa lokalnej społeczności aby przejąć dawną cerkiew i adaptować ją na potrzeby kościoła katolickiego i mieszkańców odbudowującego się Rajskiego.
Aby do tego nie dopuścić 24 marca 1980 roku na polecenie krośnieńskiego urzędu do spraw wyznań wysadzono cerkiew w Rajskiem wraz ze znajdująca się obok niej dzwonnicą.
Jak wspominają wydarzenia sprzed 44 lat mieszkańcy Rajskiego baniasta kopuła znajdująca się przez ponad 100 lat na dachu cerkwi długo jeszcze unosiła się na wodach Jeziora Solińskiego.
Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie, udostępnianie tylko za zgodą redakcji portalu mojebieszczady.com.pl
