W Sanoku w kościele pw. Chrystusa Króla powstała Izba Pamięci ks. Zdzisława Peszkowskiego. Jej oficjalne otwarcie miało miejsce 5 marca.
Co znajduje się w izbie, skąd pochodzą eksponaty i jakie czynniki przyczyniły się do jej otwarcia w Sanoku – o tym wszystkim opowiada hm. Krystyna Chowaniec.
„Dzięki wieloletniej współpracy (naprzód mojej, a potem Pana Krzysztofa Zająca, dyrektora Szkoły Podstawowej nr 4 im. ks. prałata Zdzisława Peszkowskiego w Sanoku i ks. Jacka Michno, proboszcza parafii pw. Chrystusa Króla w Sanoku) z Fundacją Golgota Wschodu w Warszawie, którą założył ks. Zdzisław Peszkowski i która jest Jego prawnym spadkobiercą, do Sanoka został uroczyście przekazany w dniu 22 sierpnia 2021 roku, „największy skarb księdza prałata” – płaskorzeźba Matki Bożej Katyńskiej.
Pierwowzorem płaskorzeźby był linoryt Danuty Anny Staszewskiej wykonany w 1968 r., ukrywany aż do 1980 r. i potem ofiarowany Ojcu Świętemu, Janowi Pawłowi II. Płaskorzeźbę wykonał, na prośbę ks. prałata Zdzisława Peszkowskiego, w 1984 roku Stanisław Bałos, wzorując się na linorycie Anny Staszewskiej.
Od tamtej pory ksiądz prałat Zdzisław Peszkowski nie rozstawał się z tym wizerunkiem Matki Boskiej. Obraz Matki Boskiej Katyńskiej był kilkakrotnie w Katyniu, m.in. w dniu 4 czerwca 1995 r., kiedy prezydent RP Lech Wałęsa wmurował akt erekcyjny oraz poświęcony przez Ojca Świętego Jana Pawła II kamień węgielny pod budowę cmentarza. Żegnał także księdza Peszkowskiego w Świątyni Opatrzności Bożej podczas Jego pogrzebu w dn. 16 października 2007 r.
Ze względów lokalowych, zmieniając także charakter swojej siedziby, Zarząd Fundacji Golgota Wschodu zdecydował o przekazaniu znacznej części rzeczy z mieszkania księdza Z. Peszkowskiego (łóżko, meblościanka, ława, kanapa, biurko, część ubrań, obrazów, osobistych przedmiotów, jak okulary czy laska, wiele różnych pamiątek, kaset video z cennymi nagraniami i dokumentów).
Przywieźliśmy je w kwietniu i maju 2022 r. (jeden transport wykonany został przez samochód z sanockiego MOSiR). Pakowanie, demontaż mebli, spisywanie przekazanych rzeczy, a potem ich montaż, rozwieszanie i rozmieszczanie w gablotach i stolikach to praca wykonana przez Pana Krzysztofa Zająca i przeze mnie, przy pomocy Pana Jerzego Chytły, krewnego żony Bolesława Peszkowskiego, brata ks. Zdzisława Peszkowskiego.
Pan Jerzy Chytła także niezwykle wzbogacił zbiory izby, przekazując pamiątki z domu „Bolków” – jak mówił ks. Peszkowski. Przebywając w Polsce, po śmierci mamy, ksiądz zatrzymywał się u brata w Krakowie, gdzie pozostawił m.in. sutanny, ubrania cywilne, naczynia liturgiczne, książki.
Po śmierci księdza do Sanoka dotarły, nieliczne wprawdzie, obrazy i pamiątki z Ochard Lake i one również znalazły się w izbie, podobnie pamiątki z mieszkania mamy księdza Pani Marii Peszkowskiej, które ze likwidowanego domu zabezpieczyli państwo Szczudlikowie i w 2010 r. przekazali do izby pamięci w Domu Harcerza.
Wiele ofiarowanych lub zakupionych książek autorstwa księdza Peszkowskiego, także z jego dedykacjami, przekazali twórcy izby. W izbie znalazły się także pamiątki przekazane przez przyjaciół i dalszych krewnych księdza oraz mieszkańców Sanoka (liczymy na więcej, zwłaszcza fotografii).
Organizacja Izby Pamięci Księdza Zdzisława Peszkowskiego została uregulowana prawnie – w dniu 4 marca 2022 r. została podpisana umowa użyczenia zbioru pamiątek i przedmiotów osobistego użytku, a w dniu 5 sierpnia 2022 r. ówczesny proboszcz ks. Jacek Michno tak napisał do Zarządu Fundacji Golgota Wschodu:
Parafia pw. Chrystusa Króla w Sanoku z wdzięcznością przyjmuje w depozyt „największy skarb księdza Zdzisława Peszkowskiego” – płaskorzeźbę Matki Bożej Katyńskiej, pobłogosławioną przez św. Jana Pawła II, a także pamiątki po Księdzu Zdzisławie Peszkowskim (obrazy, rzeczy osobiste, książki, meble itp.). Wizerunek Matki Bożej Katyńskiej, umieszczony w kościele głównym, otoczymy należną czcią i szacunkiem.
Natomiast pamiątki po Księdzu Zdzisławie Peszkowskim zostaną zgromadzone w „Izbie Pamięci księdza Zdzisława Peszkowskiego”, która zostanie urządzona w jednej z dużych sal, w dolnej części kościoła, przeznaczonej wyłącznie na ten cel.
Jesteśmy zaszczyceni, że nasza parafia może uhonorować w ten sposób postać księdza prałata Zdzisława Peszkowskiego, wybitnego sanoczanina oraz kontynuować dzieła jego życia – głoszenie prawdy o polskiej historii, zwłaszcza o Zbrodni Katyńskiej i tragicznych losach Polaków na „nieludzkiej ziemi” Syberii, Kazachstanu i Dalekiego Wschodu, a także prowadzenie pracy wychowawczo-edukacyjnej w duchu umiłowania Boga, Ojczyzny i bliźnich.
Umowa z Fundacją Golgota Wschodu została także zaakceptowana przez nowego proboszcza ks. Zbigniewa Górę. Zarząd fundacji upoważnił także mnie, tzn. Krystynę Chowaniec do działań w imieniu fundacji na terenie Sanoka. Ze względów na konieczność pozyskiwania środków i prowadzenia spraw formalnych do tworzenia izby włączyło się Stowarzyszenie Wychowawców „Eleusis” w Sanoku, którego jestem prezesem. Warto tutaj dodać, że stowarzyszenie było także inwestorem przy wznoszeniu w Sanoku posągu ks. Zdzisława Peszkowskiego.
Bezpośrednio przy urządzaniu Izby Pamięci Księdza Zdzisława Peszkowskiego pomogli nam: Miasto Sanok, finansując zakup regałów na książki i czyszczenie narzut (dotacja 1 tys. zł), Pan Adrian Wawrzyński, naprawiając 2 witraże, które wisiały w oknie mieszkania księdza przy ul. Dziekania w Warszawie, Pan Robert Fedyk, uzupełniając wiszącą nad łóżkiem szablę o brakującą rękojeść.
To jest pierwszy etap tworzenia Izby Pamięci Księdza Zdzisława Peszkowskiego. Przed nami wiele pracy – trzeba wykonać wystawę biograficzną (już na ten cel mamy przyznane środki z Powiatu Sanockiego), dokończyć skanować dokumenty (także znajdujące się w Warszawie), przegrać z kaset video filmy ze spotkań i wystąpień księdza, w tym z ekshumacji prowadzonych w 1991 r. w Charkowie i Miednoje, zakupić gabloty wystawowe, aby cenne pamiątki zabezpieczyć i móc udostępniać.
Nadal kompletować literaturę, wspomnienia, relacje, dokumenty. Naszym zamiarem jest stworzenie na bazie Izby Pamięci Księdza Zdzisława Peszkowskiego ośrodka edukacji o Polskiej Golgocie Wschodu. Potrzebne są do tego komputer, dodatkowe dyski, skaner, drukarka. Złożyliśmy wniosek do programu Patriotyzm Jutra, ale wielkiej nadziei nie mamy. Już jednak teraz zapraszamy, zwłaszcza szkoły i drużyny harcerskie, do odwiedzania izby – zwiedzanie można poprzedzić obejrzeniem filmu o ks. Peszkowskim”.
źródło: Powiat Sanocki
