Mija 42. rocznica podpisania porozumień rzeszowsko – ustrzyckich. To jedno z najważniejszych wydarzeń w życiu polskiej wsi i w historii naszego regionu. Kompromis, jaki udało się zawrzeć z komunistyczną władzą zażegnał niebezpieczny proces kolektywizacji rolnictwa i utorował drogę do powstania pierwszego Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego RI Solidarność.
Porozumienia rzeszowsko – ustrzyckie były czwartym i ostatnim – po Gdańsku, Szczecinie i Jastrzębiu Zdroju – porozumieniem społecznym zawartym w latach 1980-81. Nie dawały jeszcze rolnikom indywidualnym prawa do tworzenia związku zawodowego, co było głównym żądaniem strajkujących, ale sam protest i rozmowy z komunistyczną władza, oznaczały zapowiedź uznania związku rolników. W efekcie postulat został zrealizowany w maju 1981 roku.
Dokument podpisany przez protestujących i władze PRL gwarantował m.in. nienaruszalność chłopskiej własności wraz z prawem do dziedziczenia, zrównanie w prawach rolników indywidualnych z rolnictwem państwowym i spółdzielczym oraz zniesienie ograniczeń w obrocie gruntami rolnymi. Negocjacje ze stroną rządową trwały kilka tygodni. Konsekwencje strajków i negocjacji z komunistami do dziś odczuwa wielu protestujących. Porozumienie w Rzeszowie podpisano 19 lutego, 40 minut po północy. Dzień później zawarto porozumienie w Ustrzykach Dolnych.
Uroczyste obchody rocznicy rolniczych strajków w Ustrzykach Dolnych i Rzeszowie odbyły się 19 lutego 2023 r. w Rzeszowie. Ich organizatorami był NSZZ RI „Solidarność” oraz Duszpasterstwo Rolników. Gospodarzem uroczystości był przewodniczący Podkarpackiej Rady Wojewódzkiej NSZZ RI „Solidarność” Jerzy Bednarz. Wydarzenie patronatem honorowym objął Prezydent RP Andrzej Duda.
Tegoroczne uroczystości rozpoczęła Msza Święta w intencji Ojczyzny i polskich rolników pod przewodnictwem bp. Leszka Leszkiewicza, Krajowego Duszpasterza Rolników i Pszczelarzy, Biskupa Pomocniczego Diecezji Tarnowskiej. Na uroczystości do rzeszowskiej katedry związkowcy przyjechali ze sztandarami NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność”. W obchodach udział wzięli przedstawiciele władz Związkowych NSZZ RI „Solidarność”, parlamentarzyści, samorządowcy, sygnatariusz porozumień oraz licznie przybyli goście. Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie reprezentował dr Marcin Bukała, historyk zajmujący się m.in. tematyką polskiej wsi. Jest współautorem albumu „Wincenty Witos 1874-1945”.
źródło: IPN Rzeszów
